Archieven – Hilvarenbeek
Regionaal Archief Tilburg (RAT)
De archieven van het dorp Hilvarenbeek lagen tot 1986 in houten rekken in de vochtige kelder van het gemeentehuis aan de Markt. De laatste ‘rondreizende’ archivaris was de heer P. Wuisman. De archieven van de schepenbank (Hilvarenbeek-Diessen-Westelbeers-Riel) waren opgeborgen in het toenmalige Rijksarchief in Den Bosch. Dit archief heeft een omvang van ruim 37 meter. In vroeger eeuwen werden de belangrijkste stukken in de kerktoren in een houten kist (comme) bewaard en veel andere boeken lagen bij de secretaris. Verder bewaarden de borgemeesters, zetters, armmeesters, heilige geestmeesters en kerkmeesters meestal hun eigen boeken.
Na 1986 werden de talrijke archiefdozen opgeslagen in het Streekarchief Oisterwijk. Op 1 januari 1997 verhuisde het complete Hilvarenbeekse archief naar het Regionaal Historisch Centrum Tilburg. Na uitbreiding van het aantal gemeenten ontstond in 2001 de huidige naam:
Regionaal Archief Tilburg (RAT)
Kazernehof 75
5004 JG Tilburg
013-5494570
| Info | Titel | Link Inventaris | Link Archief | Archiefnr |
|---|---|---|---|---|
Digitaal te raadplegen en te downloaden: | ||||
 Het bestuur van de dorpshuishouding waarbij administratief-bestuurlijke bevoegdheden werden uitgeoefend (uitvaardiging van verordeningen en uitvoering van besluiten van hogere organen). Hilvarenbeek is een heerlijkheid die voor de helft aan het prinsbisdom Luik behoorde en voor de andere helft aan de Hertog van Brabant. Het dorpsbestuur bestond uit 7 schepenen, waarvan er twee afkomstig waren uit Diessen. Zij bezaten de hoge jurisdictie. Voor ieder van de gehuchten Vrijthof, Westerwijk, Voort, Dun Biest, Loo Esbeek en Heikant werden borgemeesters benoemd die de belastingen moesten innen. | Dorpsbestuur van Hilvarenbeek, 1392-1810 (1817, 1820) | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 700 |
| In 1803 werd Westelbeers losgemaakt van Hilvarenbeek en bij het schoutambt Oostelbeers gevoegd. | Notariële archieven Hilvarenbeek 1605-1935 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 772 |
| De schepenbank trad voor 1811 op als lokale rechtbank, die niet alleen recht sprak in burgerlijke en strafzaken, maar bovendien een taak had die nu door notarissen wordt uitgeoefend, zoals het verlijden van akten van transport en bezwaring van onroerend goed en het verlijden van testamenten. Hilvarenbeek bezat hoge, middelbare en lage jurisdictie. De schepenbank sprak ook recht voor de dorpen Diessen, Westelbeers en Riel. De helft van de leden schepenbank werd benoemd door de kwartierschout en de andere helft door de heer. Vijf schepenen waren afkomstig uit Hilvarenbeek en twee uit Diessen. | Schepenbank van Hilvarenbeek, 1469-1811 (1816) | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1111 |
| Charterverzameling Hilvarenbeek (en Diessen), 1339-1779 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1431 | |
Voorlopig alleen de inventaris beschikbaar, wel te reserveren: | ||||
| Titel | Link Inventaris | Link Archief | Archiefnr | |
| Collectie J.J. Vugs, Tilburg | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 371 | |
| Kerkelijke en wereldlijke registratie van de geboorten, ondertrouw, huwelijk, overlijden en begraven vóór de invoering van de huidige Burgerlijke Stand in 1811. Zie ook archiefnr. 753 Kapittelkerk van Hilvarenbeek. In de rekeningen van de 17e eeuw zijn vele dodenlijsten opgenomen die in de DTB ontbreken. | Doop- trouw- begraafboeken Hilvarenbeek 1587-1810 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 454 |
| Het bestuur van de huishouding van de gemeente op basis van de bestuursreglementen van 1815, 1824 (stedelijk) en 1819, 1825 (platteland) en de Gemeentewet van 1851, waarbij administratief-bestuurlijke bevoegdheden werden toegekend om genoemde taak uit te oefenen (uitvaardiging van verordeningen en uitvoering van besluiten van hogere organen). Taakvelden die in het archief veel aandacht krijgen zijn: beheer bezittingen, onderwijs, wegen, belastingheffing, openbare orde, openbare gezondheid, veiligheid, landbouw en veeteelt, verkeer en vervoer, maatschappelijk zorg en militaire dienstplicht. | Gemeentebestuur Hilvarenbeek 1811-1935 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 699 |
| De kapittelkerk, waaraan een latijnse school verbonden is geweest, is bekend vanaf 1157. Het patronaatsrecht berustte bij de beide halfheren en bij de proost van Maaseik, ieder voor een derde. Het kerkbestuur was belast met de zorg voor het kerkgebouw, de bezittingen en het beheer van de parochie-financiën. De pastoor had de zorg voor het geestelijk welzijn van de parochianen en het toedienen van de sacramenten. Inkomsten werden verkregen uit bijdragen van parochianen en o.a. uit renten, fundaties, schenkingen, goederen in natura en uit het beheer van onroerend goed. | Kapittelkerk St. Petrus Hilvarenbeek 1295-1824 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 753 |
| Kerkelijke instelling belast met de ondersteuning van behoeftige inwoners door middel van geld of verstrekkingen in natura zoals brood en kleding. Inkomsten werden o.a. verkregen uit renten, schenkingen in nature en uit het beheer van onroerend goed. | Tafel van de Heilige Geest van Hilvarenbeek 1309-1810 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 754 |
| Bij testament van Cathelijne van de Ven werd een gasthuis voor arme vrouwen uit Hilvarenbeek in het leven geroepen, die in ruil voor huisvesting, voeding en kleding voor de zielerust van de testarice moesten bidden. | Fundatie Cathelijne van de Ven Hilvarenbeek 1681-1745 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 756 |
| Bij testament van Jan van Spreuwel werd een gasthuis voor arme mannen uit Hilvarenbeek in het leven geroepen, die in ruil voor huisvesting, voeding en kleding voor de zielerust van de testateur moesten bidden. | Fundatie Jan van Spreuwel Hilvarenbeek 1452-1954 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 757 |
| De afdeling is vanouds een zelfstandig orgaan dat oorspronkelijk bedoeld was voor het beheer van de gemeenschappelijke gronden, de gemeijnt. Deze instelling bestaat nog en vindt zijn rechtspozitie in de gemeentewet. Het bestuur van de afdeling maakt zijn begroting en rekening op die vervolgens apart behandeld dienen te worden in de gemeenteraad. | Afdeling Biest en Afdeling Westerwijk 1622-1996 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 758 |
| Het opmaken van lijsten van personen, die geschikt zijn voor de militaire dienst van de plaatsen Diessen, Goirle, Hilvarenbeek, Hooge en Lage Mierde, Moergestel en Oost-, West- en Middelbeers. | 23e militiekanton te Hilvarenbeek 1841-1851 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 759 |
| Het gilde, opgericht in 1618, telde oorspronkelijk 11 leden en had tot taak om het religieuze leven in Hilvarenbeek te vergroten en te verdiepen. Pas in de twintigste eeuw zijn vrouwen en een groter aantal gildebroeders toegestaan. | Venerabele Gilde Hilvarenbeek 1618-1970 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 761 |
| Het burgerlijk armbestuur verleende van overheidswege ondersteuning aan armen, aanvankelijk alleen dan wanneer kerkelijke of bijzondere instellingen van weldadigheid geen rol konden of wilden vervullen (Armenwet 1854), later (Armenwet 1912) ook subsidair op kerkelijke en bijzondere hulpverlening. De Algemene Bijstandswet 1963, waarbij de overheid zich verplichtte tot hulpverlening, maakte de burgerlijke armbesturen, waar zij nog bestonden, definitief overbodig. | Burgerlijk Armbestuur van Hilvarenbeek 1809-1966 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 763 |
| Tot de Heerlijkheid behoorden naast Hilvarenbeek ook Diessen, Riel en Westelbeers. Voornaamste taak was het beheren van de heerlijke rechten die aan de halve Heerlijkheid verbonden waren. Naast de particuliere halve heerlijkheid die van het prinsbisdom Luik gekocht was, bezat de Hertog van Brabant, later de Staten Generaal tot 1795, de andere helft. De voornaamste rechten waren het aanstellen van een drossaard alsmede het benoemen van schepenen, het aanstellen van een secretaris, jachtrecht, de houtschat, uitgeven van prebenden in de kapittelkerk van Hilvarenbeek samen met de proost van Maaseik, de hertogelijke cijns en de novale tienden. | Heerlijkheid Hilvarenbeek 1648-1938 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 770 |
| Betreft bescheiden van twee families die de Heerlijkheid Hilvarenbeek in hun bezit hebben gehad. Zie ook archiefnr. 770 en 780. | Familie de Cort en Swagemakers in Hilvarenbeek 1672-1958 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 771 |
| Aanvullingen op het heerlijkheidsarchief van Hilvarenbeek. | Collectie van Spaendonck Hilvarenbeek 1614-eind 18e eeuw | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 780 |
| Bestuur en verzorging van de regionale gemeenschap van lidmaten door predikanten (zielzorg, prediking), ouderlingen (toezicht en tucht) en diaken (armenzorg). | Hervormde Gemeente Hilvarenbeek en Diessen 1656-2004 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 815 |
| Het verzorgen van de distributie van levensmiddelen en andere goederen waaraan schaarste bestond tijdens en kort na de Eerste Wereldoorlog. | Distributiebedrijf van de gemeente Hilvarenbeek 1918-1920 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 826 |
| Woningbedrijf Gemeente Hilvarenbeek 1919-1932 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 828 | |
| Handbooggilde Sint Sebastiaan Hilvarenbeek 1845-1994 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 835 | |
| Centrumgemeente is Hilvarenbeek, doel is het bevorderen en aanleggen van fietspaden en rijwielpaden voor het samenwerkingsgebied, bestaande uit: Berkel-Enschot, Boxtel, Diessen, Drunen, Esch, Goirle, Haaren, Helvoirt, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Moergestel, Oirschot, Oisterwijk, Oost-, West- en Middelbeers, Tilburg, Udenhout, Vught en Waalwijk. | Intergemeentelijke rijwielpadenorganisatie Brabants Centrum 1951-1989 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 837 |
| De van oorsprong middeleeuwse schuttersgilden hadden vanouds vooral taken op het gebied van de openbare orde en veiligheid en representatie van de burgerij. Sinds het begin van de 19e eeuw is het accent meer komen te liggen op de (sportieve) ontspanning en onderlinge solidariteit. | Gilde Sint Joris Hilvarenbeek | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 862 |
| Het kadaster werd in 1832 ingevoerd i.v.m. de heffing van belasting op onroerend goed. Elke gemeente werd opgedeeld in kadastrale secties en percelen. In de openbare kadastrale leggers is van elk perceel aangegeven wie de eigenaar was, hoe het gebruikt werd (weiland, bouwland, huis en erf, boomgaard, etc. etc.), hoe groot het was en in welk belastingtarief het viel. Alle veranderingen werden nauwkeurig bijgehouden zodat van elk perceel de geschiedenis is te volgen. De leggers zijn toegankelijk middels indexen op de namen van de eigenaars en indexen op de perceelsnummers. | Gemeentelijk Kadaster Hilvarenbeek 1832-heden | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 878 |
| Door de plaatselijke ambtenaar der Burgerlijke Stand bijgehouden registratie van geboorte, huwelijksaangifte, huwelijk, echtscheiding en overlijden sinds de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811. Voor de registers van de Burgerlijke Stand gelden de volgende beperkingen: * Geboorteakten zijn openbaar na 100 jaar * Huwelijksakten en bijlagen zijn openbaar na 75 jaar * Overlijdensakten zijn openbaar na 50 jaar | Burgerlijke stand Hilvarenbeek 1811-1940 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 908 |
| Registers of kaartsysteem, waarin sinds het midden der 19e eeuw alle inwoners van de gemeente wettelijk worden ingeschreven en waarin geregeld aantekening wordt gehouden van de wijziging der bevolking in gezinsverband. | Bevolkingsregisters Hilvarenbeek 1810-1996 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 909 |
| Hilvarenbeek bestaat uit de kerkdorpen Hilvarenbeek, Biest-Houtakker en Esbeek. De gehele gemeente beslaat een oppervlakte van 6.813 ha. De gemeente grenst aan Goirle, Tilburg, Berkel-Enschot, Moergestel, Diessen, Hooge en Lage Mierde en Hulsel en aan het Belgische dorp Poppel. De grootste lengte (van noord naar zuid) is dertien kilometer. Op zijn breedst is Hilvarenbeek acht kilometer. 2.700 ha van het grondgebied, ongeveer 40 % van de totale oppervlakte, bestaat uit bossen, heidevelden en vennen. Daarvan is 223,5 ha. gemeentelijk bosbezit. | Gemeentebestuur Hilvarenbeek 1935-1970 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1012 |
| Betreft De Hilverbode, Nieuws- en advertentieblad voor Hilvarenbeek, Baarschot, Biest Houtakker, Diessen, Esbeek, Haghorst, Hooge Mierde, Hulsel, Lage Mierde, Moergestel, Oost-, West- en Middelbeers en haar voorloper Het Kerkklokje voor Hilvarenbeek (1922-1928). | Dag- en weekbladen Hilvarenbeek 1922-2008 Hilverbode | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1045 |
| Bouwvergunningen worden door de gemeenten verleend sinds de invoering van de Woningwet in 1901. Iedereen die een huis wilde bouwen of verbouwen moest daar een vergunning voor aanvragen. Hierbij moest een tekening overlegd worden. | Bouwvergunningen Hilvarenbeek 1935-1996 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1063 |
| Betreft knipsels, kranten en documenten. | Collectie Documentatie Hilvarenbeek 1887-1997 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1101 |
| Betreft een dagboek over de periode 13 sept – 29 oktober 1944 m.b.t. oorlogssituatie in Hilvarenbeek. | Dagboek J. A. Spapens 1912-1984 te Hilvarenbeek 1944 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1184 |
| De N.C.B. heeft tot doel door eenheid en samenwerking een degelijke en welvarende boeren- en tuindersstand te vormen in katholieke geest. | Boerenbond Hilvarenbeek 1905-1999 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1189 |
| Een klein deel van de fotocollectie is gedigitaliseerd, foto’s van het dorp Hilvarenbeek onder de nrs. 48.481, 54.489-54.528, 54.614-54.717, foto’s van Biest-Houtakker onder de nrs. 54.615, 55.226-55.296, foto’s van Esbeek onder de nrs. 55.753- 56.041. Het grootste deel van de fotocollectie zo’n 700 foto’s is niet gedigitaliseerd. | Collectie foto’s Hilvarenbeek | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1193 |
| Rooms Katholieke parochie St. Petrus te Hilvarenbeek | Parochie Sint Petrus Hilvarenbeek 1549-2000 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1283 |
| Bouwvergunningen Hilvarenbeek 1898; 1907-1934 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1318 | |
| Hinderwetvergunningen Hilvarenbeek 1884-1934 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1319 | |
| Armbestuur St. Petrus Hilvarenbeek | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1384 | |
| Gemeentebestuur Hilvarenbeek 1971-1996 | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1424 | |
| Charterverzameling Hilvarenbeek | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1431 | |
| Jan Naaijkens Hilvarenbeek | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1448 | |
| Hinderwetvergunningen Hilvarenbeek | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1564 | |
| Beekse Bergen | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1570 | |
| Kempische Cultuurdagen | Inventaris (pdf) | Archiefpagina bij RAT | 1586 |
Nationaal Archief
Het Nationaal Archief is de grootste archiefinstelling in Nederland. Het is gevestigd aan de Prins Willem-Alexanderhof nr. 20, 2595 BE in Den Haag (070-3315400). Vooral de rijksoverheid maakt gebruik van dit archief. Men is ook voortdurend bezig om de oorlogsarchieven toegankelijk te maken. Onder het ‘Beheer en bestuur der Generaliteitslanden’ vind je de oudste Verpondingsboeken van Hilvarenbeek en Diessen.
| Titel |
|---|
| 1656 – Verponding Hilvarenbeek – Nationaal Archief 2139A |